HAYVANCILIK.

Köyümüzün geçim kaynaklarından biri de hayvanlardır. Hayvanlar ki,Allah onlar hakkında şöyle buyurur:

“Hayvanları da yarattı. Onlarda sizin için bir ısınma ve bir çok faydalar vardır. Hem de onlardan yersiniz.

Onları akşamleyin getirirken, sabahleyin salıverirken de sizin için bir güzellik ve zevk vardır.

Onlar ağırlıklarınızı, sizin ancak zorlukla varabileceğiniz beldelere taşırlar. Şüphesiz Rabbiniz çok esirgeyicidir, çok merhametlidir.

Hem binesiniz diye, hem de süs olarak atları, katırları ve merkepleri de yarattı. Bilemeyeceğiniz daha nice şeyleri de yaratır.”(Nahl:16/5-8)

Köyümüzde küçükbaş hayvan olarak Koyun, Keçi vardır. Aşağı mahallenin bir sürüsü, yukarı mahallenin bir sürüsü vardı. Her sene köyün bir sürü de Kuzu’su olurdu. Yukarı Caminin yanındaki ağıl, kuzu ağılı idi. Keçiler koyun sürüsü içinde, oğlak’lar ise kuzu sürüsü içinde olurdu.

Büyükbaş hayvanlar olarak da köyün, bir sürü İneği ve bir sürü Dana’sı vardı. Öküz’ler de bir sürü olurdu.

Sığır sürüsü, sabahleyin gider akşama doğru gelir. Koyun sürüsü yazıda yatar,

Kuşluktan sonra sütlerinin sağılması için köye gelir. Sütleri sağıldıktan sonra kuzuları ile buluşturulur. Her kuzu anasını, her ana kuzusunu bulur. Birbirlerini kokladıktan sonra ana memesini yavrusuna açar, yavru annesinin memesine yapışır, kalan sütü emer.

Kuzular, ot yayılmaya başlayınca anne sütünden uzaklaştırılır.

Eşek, Köyün taşıma ihtiyaçlarını karşılamak için hemen hemen her evde bir veya birkaç eşekbulunur. Eşeğe binilir, yük vurulur.(Bu günün otomobili demektir) Öküzler yetmezse düven’e koşulur. Hatta çift’e koşulduğu bile olurdu.

Bunların yanında az olsa da köyde güvercin besleyenler de olur. Tavuk ve horoz da beslenirdi. Bilhassa horozlar ezan vakitleri öterdi. Köyümüzde bazı ailelerde de At vardı. Gelinler at ile getirilirdi. Köyümüzde Deve ve katır yoktu. Mehmet Çavuşun Camız’ı da varmış.

Hayvanlar kışın ahırlarda saman ve arpa yemi ile beslenir. Zaman zaman saman yetmez onlar da kıtlık yaşarlar… Yazın ise hayvanlar ot yayılırlardı.

Hayvanlar için hangi malzemeler kullanılırdı?

Palan-Kürtün ve Semer: Özel yapılmış palan-kürtün binmek ve yük taşımak için Semer ise; binmek için eşeklere vurulur.

Eğer: Özel şekillerde imal edilen atların sırtına vurulan bir araçtır.

Üzengi: Ata binen kişinin ayağını basacağı metalden yapılan bir araç.

Yular ve Gem: Yular, at ve eşekleri bağlamak için özel olarak ketenden hazırlanmış, at ve eşeğin başlarına takılır. Gem ise; metalden imal edilmiş atların ağzına takılır, atın sevk ve idaresini sağlar.

Çul: At ve eşeklerin sırtına atılan ve karın altından kolan ile bağlanan minder.

Kolan: Tüm yukarıdaki malzemeleri hayvanların karnının altından dolandırarak bağlamak için kullanılan bazen bir parmak kalınlığında, bazen de dört parmak eninde özel olarak ipten örülmüş ya da dokunmuş üç, dört m. uzunluğunda bir malzeme.

Nal: Hayvanların gücünden istifade ederken tırnaklarının aşınmaması için At, eşek ve öküzlerin ayaklarına çakılan, metalden özel olarak üretilen bir araçtır.

Küçükbaş hayvanlar nasıl tanınırdı?

Hayvanların kulağına in (en) açmak:

Küçükbaş havanlar doğduktan sonra henüz bir aylık iken kulaklarına in açılır. Herkesin, her evin kendine göre bir in’i olur, o şekil makas ya da bıçakla kulağa açılır ve hayvanın kulağındaki işarete bakarak diğer hayvanlardan ayırt edilir, hayvanın kime ait olduğunu belirtir.

Koç katımı: Gün hesabına göre Her yıl onuncu ayın on beşi yani: 28 Ekim tarihinde köyün çobanları yaz güdüsünü tamamlar, koyun yaymayı bırakırlar. Bu esnada Koç katımı yapılır.

Damızlık koç’lar koyun sürüsünün içine katılır ve koyunların döllenmesini sağlar. Bu arada bir süre kış güdüsü yapılıncaya kadar herkes kendi koyununu kendisi yayar. Kış güdüsü için çobanlarla anlaşılır. Çobanlar yeniden sürünün başına dönerler.Kar bastırıp arazide karın doyuracak bir şey kalmayınca davarlar ahırlara çekilir.Saman,yem ve yonca ile kar kalkana kadar içerde beslenir

Kar kalkınca yeniden yaz güdüsü için anlaşma yapılır ve çobanlar sürüsünü ve de kavalını alarak dağların yolunu tutarlar.

AĞIL: Köylünün küçükbaş hayvanlarının geceleri kaldıkları, köyün münasip yerlerine yapımlış etrafı hayvanların çıkamayacakları yükseklikte duvarlarla çevrili, epeyce geriş olan yerlerdir. Yazları gündüz yayılan koyunlar geceleri ağılda yatar.

Yukarı Mahallede bir, aşağı mahallede de bir olmak üzere köyün iki sürüsü, bu iki sürü için de iki ağıl vardı. Burada mahallenin koyunları yatardı. Akşam üzeri ağıla gelen koyunların sahipleri ağıla gider koyunlarını sağarlar. Bu esnada sağdırmak istemiyen arsız koyunların kafasını ailenin küçük çocukları tutmak zorundadır.Bu iş adeta bir cangamaya dönüşür.Bağıran çağıran.. sürer gider.

Üçüncü ağıl da köyün “kuzu ağılı”dır. Tüm köyün kuzuları bir sürü halinde yayılır ve akşamları ağıla gelir orada yatar. Yine sabah erkenden yaylım için dağların yolunu tutardı.

KÖYÜMÜZDEKİ EVCİL HAYVANLAR

Tay -At yavrusu

Aygır-Damızlık erkek at

Kısrak – Dişi at

Eşek

Sıpa-Kurük: Eşek yavrusu

İnek-Dişi sığır

Öküz-Erkek sığır

Dana-İneğin yavrusu

Tosun- Erkek büyük dana

Düve-Dişi büyük dana

Boğa-Enenmemiş erkek sığır

Koyun

Kuzu-koyun yavrusu

Toklu-Bir yaşını geçen kuzu

Şişek-2 yaşında dişi koyun

Koç-2 yaşını geçmiş erkek koyun

Öğeç-Gelişmiş koyun

Yoz- Erkek koyun sürüsü

Keçi

Oğlak-Keçi yavrusu

Teke-bir yaşını geçmiş erkek oğlak

Çebiç-bir yaşını geçmiş dişi oğlak

Tavuk

Cücük-Kanatlı hayvanların yavrusu

Bilik-Bir yaşını geçen cücük

Horoz

Culuk-Hindi

İt – Köpek

Püsük-Kedi

Enik – Kedi, köpek yavrusu

YÖREDE BULUNAN YABANİ HAYVANLAR

Akrep

Cartlak sıçan

Fare

Geleni

Kertenkele

Kertiç

Kirpi

Köstü-köstebek

Kurbağa

Kurt-Canavar

Sansar

Sıçan

Tarla Faresi

Tavşan

Tilki

Tosbağa-Kaplunbağa

Yılan

Yılan ebesi

HAŞERE VE BÖCEKLER

Ağustos Böceği

Akrep-Argap

Arı

Bit

Büvelek

Çekirge

Çiyan

Dana burnu

Eşek arısı

Gübre böceği

Karaböcek

Karasinek

Karınca

Kene

Kepenek- Kelebek

Kırk ayak

Kıskaç böceği

Kurtcuk

Ohra-Sığır sırtıda olur

Örümcek

Patates böceği

Peygamber devesi

Pire

Sakırga

Sarı arı

Sirke

Sivrisinek

Solucan

Tırtıl

Tos böceği

Uğur böceği

Üvez

Yavsı

Yavşak

Yılan

BELDEDE BULUNAN KUŞ ÇEŞİTLERİ

Ağaçkakan

Alaca karga

Alıcı-Şahin

Angıt

Arı kuşu

Baykuş-Hu kuşu

Bıldırcın

Bülbül

Cırık

Çil keklik

Çoban aldatan

Ebabil

Elmacık

Güvercin

Güzel keklik

İbibik

Kara karga

Köyümüzün mer’ası, Köyün merası yoktur. Hayvanların yayılacağı karnını hemen doyuracağı ot yoktur. Sığırlar bazen sabah gider, akşama kadar dolaşır, karınlarını doyuramadan dönerler.

Dağ Meselesi

Köyümüz, hayvanlarının yayılması için Kepez köyünün işgal ettiği bazı yerlerin Vengicek köyü hayvanlarının yaylım yerleri olduğu için dava açıldı. Avukat tutuldu. Köy adına davayı şehirde bulunan Zühdü emmi (Aksoy) takip etti. Zaman zaman süt toplanır, yoğurt toplanır, dava için Kayseriye götürülürdü. Para toplandığı da olurdu.

1946 yılında Dava kazanıldı. Kepez köyü ile sınır çizildi. Harita üzerinde kroki hazırlandı. Dedelerimizden kalan ve köyümüzün hayvanlarının otladığı ve zamanla bazı kepezliler tarafından sürülen köyümüzün mer’ası olan yerleri süren kepezliler Kayseri İli Yönetim Kurulunun 30.06.1946 gün ve esas 1148 / 447 sayılı kararları ile men edildiler.

Kepezliler itiraz ederek konuyu Yargıtay’a götürdüler. Yargıtay da dosyayı inceledi, bizim köyü haklı buldu ve Kepezin başvurusunu reddetti.

Böylece hayvanlar rahatça otlayacak yere kavuştu.

Dağda otlakiyenin içinde su yoktur. Bahar aylarında Alimpınarı’nda aç çok bir su bulunur. O da çobanların içeceği kadardır. Dağda yayılan hayvanlar sulanmak için 3-4 km. mesafede çayırdaki çeşmeye giderdi. Bu çok yorucu bir işti. Hayvanların ömrünü tüketirdi.

Buna bir hal çaresi bulmak için başta Hoca ve Vahdi emmim, Hamdi, Hakkı, Hasan emmiler ve Mustafa kahya gibi hayır sahiplerinin katkısı ile Kükürtte, çayın kenarına derin, çift bucaklı geniş bir kuyu kazıldı. Dağdaki hayvanlar Han’a su içmeye gitmekten kurtuldu.

Daha sonraki yıllarda Vahdi Solmaz aynı çayın köy tarafına büyükçe bir de göl yaptırdı. Hayvanlar bu gölden de yıllarca su içti. Göl zaman zaman su kaçırmaya karşı tamir edildi. Köyümüz, mera olarak mahkeme kararı ile mer’ayı süren Kepezlilerin men edilmesi ile geri alınan yerlerin tapusunu almamış. Mera davası ile ilgilenenler bu dünyadan göçmüşler, Kepezliler eskiden sürdükleri yerleri yeniden sürmüşler. Köyümüzden hiçbir muhtar davaları yeterince takip etmemiş hatta haberleri bile olmamış, Kepezliler sürdükleri yerleri tapulama esnasında da kendi üzerlerine tapu ettirtmişler. Köyümüz yetkililerinden de bir itiraz olmadığı için eskiden sürdükleri yerlere sahip olmuşlar. Durum eski haline dönmüş.